ALEVİ-BEKTAŞİ İNANCINDA HIZIR

İnsanlιk tarihi; acι veren, hüzünle andιğιmιz, sevinçlerin paylaşιldιğι, umutlarιn yeşerdiği bir çok olaylarι tarih sayfasιna nakletmiştir.

Alevi-Bektaşi inancιnda, Hιzιr bu olgulardan birisidir.

Hιzιr; Gaib Erenlerdendir.

Gaib: Göze görülmeyen evren ve bu evrene ilişkin kişileri tanιmlamak için kullanιlmaktadιr.

Bunlardan biri, duyularla bilinen evrendir ve bu evrene; “alem-ül şehâde” denilmektedir.

Diğeri ise; duyularla bilinemeyen evrendir; buna da “alem-ül gayb” adι verilmektedir.

Erenlerin, bu Gayb evrenini bildiklerine inanιlιr.

Alem-ül Gayb’da bulunanlar, Üçler, Beşler, Yediler, Onikiler, Kιrklar gibi adlarla anιlιr. Bu erenlere ise “Rical-ül Gayb” denilmektedir.

Alem-ül Gayb`a intikal etmiş tüm erenleri tanιmlamak için “Gaib Erenler” terimi kullanιlmaktadιr.

Hallacι Mansur’un En-el Hak deyimi, Ulu Ozanlardan Yunus Emre’nin “Ete kemiğe büründüm Yunus diye göründüm” demesi; Tanrι`nιn bir cemalinin insanda görünümesidir. İşte bundan dolayιdιr ki Anadolu Alevileri kapιya gelen misafiri Ali gözüyle, Hιzιr gözüyle görmüşlerdir.

Alevi- Bektaşiler misafiri Hιzιr’la, Hιzιr`ι da Ali ile özdeşleştirmiştir.

Hιzιr’la bütünleşmek Hιzιr’a olan inancιmιz Hιzιr’ι daima içimizde var etmiştir. İçinizdeki inanç, özünüzle, sözünüzle ve gönlünüzle bir deǧilse Hιzιr’dan medet ummak boşunadιr.

Alevi-Bektaşi geleneklerini açιklayan tarihsel hikayeler genellikle Ehlibeyt’in veya Oniki İmamlarιn hayat hikâyeleri ile bezenir. Hιzιr konusunda da durum böyledir.

İnanca göre;

Günlerden birgün Hazreti Hasan ile Hazreti Hüseyin hastalanιrlar. O gün Hazreti Muhammet Mustafa’ya ziyarete gitmezler. Peygamberimiz Fatma Ana’nιn evine gider bakar ki Fatma Ana tedirgin ve telaşlι.

Fatma Anaya sorar;

“Kιzιm Fatma nedir durum?”

Fatma Ana der ki;

“Ciğer parelerimiz amansιz bir hastalιǧa yakalandιlar hayatlarından endişe ediyoruz.”

Resulullah;

“Kιzιm Fatma bir yetime sadaka ver” der.

Fatma Ana;

“Ya Allahιn resulü evde sadaka verecek hiçbir şeyimiz yok” der.

“Öyle ise kιzιm Fatma onlar şifa bulsun diye üç gün oruç tutun” der.

Hazreti Ali ile Hazreti Fatma Anamιz niyetlenip oruç tutarlar. Lokma etme saatine yakιn kapι çalιnιr ve kapιya bir öksüz gelir.

“Ya Ehlibeyt ben öksüzüm karnιm aç beni doyur” der.

Hazreti Fatma Anamιz Lokma etmek için hazιrladιklarι yiyecekleri öksüze ikram eder.

İkinci gün aynι saatte yine kapι çalιnιr. O gün de bir esir gelir Lokma etme için hazιrlanan yiyeceǧi ona verirler.

Üçüncü gün kapιyι bir yoksul çalar yiyecekleri ona ikram ederler ve sadece su ile idare ederler.

Dördüncü gün Hazreti Hüseyin ve Hazreti Hasan şifa bulur, iyileşirler.

Hazreti Muhammet Mustafa kιzιnιn evine gittiğinde buyurur ki “Kιzιm Fatma siz oruçlu iken evinize gelen yetim, esir ve yoksul Hιzιr idi. Ciğerparelerimiz Hιzιr’ιn yüzü suyu hürmetine şifa buldular” der.

Bu nedenle Alevi-Bektaşiler kιş ortasι olarak bilinen Şubat ayιnιn ikinci Perşembesine denk düşen üç gün oruç tutarlar.

Üçüncü günün sonunda Hιzιr cemi yapιlιr.

Hιzιr orucu ve cemi, O’nun simgelediği şeyleri zahirde bir ritüel uygulayarak unutmamamιzι ve her zaman bu bilinçle yaşamamιzι sağlar.

Alevi-Bektaşilikte Hιzιr inancι ile ilgili olarak anlatιlanlardan çιkardιǧιmιz sonuç ise,

Hιzιr’ιn etnik kimliği yoktur.

Hιzιr inancιna birçok toplumda farklι şekillerde rastlanmaktadιr. Onu her toplum kendisinden kabul eder.

Olduğu yer ve zaman belli değildir.

Yani zamanla sιnιrlι değildir.

Yol göstericidir.

Rehberdir, kurtarιcιdιr, darda olanlar “YETİŞ YA HIZIR” derler.

Hιzιr yerine göre ulu kişi, bir bilgedir.

Evliya bir Derviştir.

Kimi zaman ilahi düzenin bize uzanan yardιm elidir.

Hιzιr darda olana yoldaştιr.

Elini uzatan, el verendir.

El uzatmak yolumuzda “El ele el Hakk’a” bizde “EL” simgesi, “KUDRET”i temsil eder. Hιzιr ilahi yardιmιn fiziki eli gibidir. Hιzιr kuru ile yaşι birlikte yakmayandιr, yani adaletin gerçekleşmesini sağlayandιr.

Hιzιr, Gaib Erenlerden olarak bilinir. İnsan-ι kamilin Gayb diyarιndaki simgesidir.

Hak ile Hak olmuş “Kutb-ül Aktab” mertebesine ermiş olanιn halka inebilmiş olanιnι simgeler.

Bu yüzden kimi zamanda halkι temsil eder. Bazen yoksul, bazen bozatlι bir yaşlι, bazen bir çocuk, bazen de bir hastadιr.

“Ya Hιzιr her çağιrdιğιnda hazιr. Kul daralmayιnca Hιzιr yetişmez. Yetiş Hιzιr Nebi imdat eyle, Yetiş Bozatlι Hιzιr” deriz.

“Her geceyi Kadir bil, her geleni Hιzιr bil ki Ali`ye selman olasιn” deriz cemlerimizde.

Ayrιca kιşιn zor günlerinin yasandιğι, insanoğlunun sabrιnιn tükenmeye başladιğι o dönemde Hιzιr umut olarak çιkar karşιmιza .

Hızır her daim yardımcınız olsun

 

Alevi-Bektaşi Kültür Enstitüsü Yönetim Kurulu Adιna
Güllizar Cengiz